ترس از ماهي يا ايكتيوفوبيا (Ichthyophobia)، در واقع به ترس غيرمنطقي، شديد و مداوم از هر نوع ماهي گفته مي‌شود كه پاسخ اضطرابي فوري ايجاد مي‌كند. همچنين ماهي هراسي يكي از انواع اختلالات فوبياي خاص است كه در دسته اختلالات اضطرابي قرار مي‌گيرد. عوامل مختلفي مانند تجربه ناگوار، رفتارهاي آموخته شده و عوامل فردي مي‌تواند در ايجاد اين اختلال نقش داشته باشد. اين بيماران خود مي‌دانند كه ترس‌شان منطقي نيست، با اين حال قادر به كنترل آن نيستند. خوشبختانه فوبيا درمان پذير بوده و از روش‌هاي گوناگوني براي بهبود مي‌توان بهره برد. در ادامه به علل، علائم و بهترين راهكارهاي درمان فوبي ماهي خواهيم پرداخت.

منبع: ترس از ماهي | علت و درمان ترس از ماهي

ترس از ماهي

شدت ترس از ماهي شامل انواع ترس از ماهي خوراكي، ماهي آكواريوم، ماهي هاي وحشي و… ممكن است بسيار زياد باشد. و منجر به اضطراب شديد شود. افراد مبتلا به ترس از ماهي، ترسي عميق و غيرمنطقي از ماهي يا موقعيت‌هايي كه در ارتباط با اين حيوان است، دارند. با گذشت زمان، دايره اين ترس گسترده‌تر خواهد شد. براي مثال فرد از تصوير ماهي يا شنيدن كلمه ماهي نيز خواهد ترسيد. به دنبال گسترده شدن ترس، فرد رفتارهاي خود را محدودتر مي‌كند تا از مواجهه با ماهي اجتناب ورزد.

چه عواملي باعث ايجاد ترس از ماهي مي‌شود؟

فوبياي مربوط به حيوانات (ترس از ماهي)، نوع متداولي از هراس‌هاي خاص است. با اين حال، هنوز دقيقا مشخص نيست چه عواملي باعث ايجاد اين فوبيا مي‌شود. اعتقاد بر اين است كه عوامل زير در ايجاد فوبي ماهي نقش دارند.

تجربيات منفي

ترس از ماهي ممكن است به يك تجربه پريشاني يا ناخوشايند مرتبط باشد. به عنوان مثال، مورد حمله ماهي در دريا واقع شدن، يا گرفتن بيماري مشترك با ماهي ها كه ناشي از تماس با اين حيوان بوده است. مي‌تواند منجر به ترس از ماهي شود.

رفتارهاي آموخته شده

فرد شايد بر اساس اطلاعاتي كه دريافت مي‌كند ترس از ماهي را ياد بگيرد. براي مثال مواردي مانند مشاهده ترس والدين از ماهي ها يا شنيدن اخبار مربوط به “حمله كوسه به كودكي در ساحل” به فرد مي‌آموزد كه براي محافظت از خود، بايد از ماهي ها فاصله بگيرد.

عوامل فردي

هركس ترس و اضطراب را به روش خاصي پردازش مي‌كند. برخي از افراد ممكن است به طور طبيعي نسبت به سايرين، آمادگي بيشتري براي واكنش‌هاي اضطرابي نسبت به مسائل داشته باشند.

يادگيري و اطلاعات

شنيدن، خواندن و ديدن صحنه هاي خطرناك از حمله ماهي ها و يك وضعيت ناگوار، سبب بروز ترس از ماهي خواهد شد. براي مثال: در فيلمي حمله كوسه به مردي را مشاهده كرده ايد.

ژنتيك

يكي از عوامل مهم در ايجاد فوبياها ژنتيك است. ترس از ماهي نيز نوعي فوبيا است كه به صورت ژنتيكي در بدن افراد پردازش مي‌شود و اين ترس را ايجاد خواهد كرد.

علائم و نشانه هاي ترس از ماهي چيست؟

علائم فوبياي ماهي مي‌تواند شامل علائم رواني و جسماني باشد. در صورتي كه تمام اين علائم يا برخي از آن‌ها براي حداقل 6 ماه، در فرد باقي مانده باشد، وي دچار اختلال ترس از ماهي يا فوبياي ماهي است.

علائم رواني

• احساس ترس و اضطراب شديد هنگام فكر كردن يا ديدن ماهي ها
• فرد با توجه به اين كه از ترس غيرمنطقي خودآگاه است اما احساس اضطراب غيرقابل كنترل دارد
• اجتناب از موقعيت‌ها و مكان‌هايي كه ممكن است در آنجا ماهي وجود داشته باشد
• ترس از عدم كنترل خود
• فرار و احساس نياز به فرار
• احساس اينكه غرق در استرس هستيد اما توانايي كنترل آن را نداريد

علائم جسماني

• افزايش ضربان قلب
• تعريق زياد
• لرزش
• دلهره
• گرفتگي يا درد قفسه سينه
• تنگي نفس
• سرگيجه
• حالت تهوع
• خشكي دهان

ترس از ماهي در كودكان

كودكان به خوبي بزرگسالان، قادر به بيان احساساتشان نيستند. از طرفي ممكن است آن‌ها نام احساسي كه تجربه مي‌كنند را به خوبي ندانند. علائم ترس از ماهي كه در بالا اشاره شد، در كودكان، به صورت بي‌قراري، گريه، بدخلقي و يا ساير علائم ديده مي‌شود.

روش‌هاي درمان ترس از ماهي

ايكتيوفوبيا همانند هر فوبياي خاص ديگر به ميزان قابل توجهي به رواندرماني پاسخ مي‌دهد. از همين رو اگر ترس از ماهي براي‌تان دردسرساز شده است. و مي‌خواهيد آن را درمان نماييد، بهتر است به يك روانشناس مراجعه كنيد. رويكردهاي مختلفي وجود دارد كه روانشناسان به كمك آن‌ها در جلسات مشاوره به شما ياري مي‌رسانند تا بر ترس خود غلبه كنيد. در اين ميان رويكرد شناختي رفتاري و تكنيك‌هاي خاص آن نظير مواجه سازي تدريجي از بيشترين اثربخشي برخوردار است كه در ادامه برخي از آن‌ها را به طور مختصر شرح داده‌ايم. براي آشنايي با بهترين روش‌هاي درمان اضطراب شديد كليك كنيد.

درمان شناختي رفتاري

هدف درمان شناختي رفتاري تغيير شيوه تفكر و رفتار فرد در مورد موضوع ترس از ماهي است. يك متخصص بهداشت روان به واسطه تكنيك‌هايي با فرد همكاري خواهد كرد تا به وي در درك و مديريت احساس اضطراب كمك كند.

در طول فرآيند درماني، متخصصان اين ايده را در فرد تقويت مي‌كنند كه ترس از ماهي به طور كلي بي خطر است. همچنين ممكن است تمرينات تنفس و ريلكسيشن را به فرد آموزش دهند تا بتوانند با فوبياي ماهي مقابله كنند.

بيشتر بخوانيد : درمان قطعي فوبيا

مواجهه درماني

مواجهه درماني يكي ديگر از روش هاي درمان ترس از ماهي است. همانطور كه از نام اين روش درماني پيداست، قرار گرفتن در معرض محرك استرس زا به صورت تدريجي يا يكباره است. هدف مواجهه درماني اين است كه فرد با گذشت زمان پاسخ خود را تغيير دهد و به فرد در مديريت بهتر احساس اضطراب كمك ‌كند. اين روش درماني اغلب با درمان شناختي رفتاري تركيب مي‌گردد.

غرقه سازي از روش‌هاي درمان ترس از ماهي

در اين روش درماني ترس از ماهي، فرد به طور ناگهاني و يكباره با تعداد زيادي ماهي، مواجه مي‌شود. اكثر افراد در اين شرايط به دليل ترسي كه احساس مي‌كنند مي‌خواهند موقعيت را ترك كنند. نكته مهم درمان اين است كه نبايد به فرد اجازه ترك محيط داده شود. باقي ماندن فرد در اين شرايط باعث تجربه يكباره اضطراب و درمان خواهد شد.

حساسيت زدايي منظم

عواملي نظير غيراخلاقي بودن و مشكلاتي نظير آن، باعث شد تا حساسيت زدايي منظم، بيشتر از غرقه سازي توجه درمانگران را به خود جلب كند. در اين روش براي ترس از ماهي به فرد آموزش داده مي‌شود. كه با استفاده از تكنيك‌هايي نظير انقباض و انبساط عضلات و يا تكنيك‌هاي تنفس منظم، اضطرابش را كنترل كند. بعد از يادگيري موفقيت آميز اين مسئله، فرد مي‌بايست يك فهرست از عواملي كه باعث ترس مي‌شوند، به ترتيب اولويت مشخص كند.

در مرحله سوم، درمانگر فرد را با موضوعي كه كمترين ترس را در وي ايجاد مي‌كرده، مواجه مي‌كند. و فرد بايد بر اساس تكنيك‌هايي كه آموزش ديده، با اضطرابش مقابله كند. هنگامي كه وي توانست، اضطرابش را در اين مرحله كنترل كند، مرحله بعدي فهرست به وي ارائه مي شود. براي آشنايي با جديدترين روش هاي درمان استرس كليك كنيد.

واقعيت مجازي

واقعيت مجازي درمان ديگري براي ترس از ماهي است. استفاده از تكنولوژي واقعيت مجازي در سال‌هاي اخير، توجه بسياري را به خود جلب كرده است. در اين تكنيك فرد با استفاده از واقعيت مجازي با موضوع ترسش رو‌به‌رو مي‌شود. با توجه به امكانات واقعيت مجازي كه باعث مي‌شوند فرد تصور كند در همان محيط قرار گرفته. وي احساس مي‌كند واقعا در ميان ماهي ها قرار دارد. استفاده از واقعيت مجازي، باعث مي‌شود كه فرد با امنيت بيشتري با موضوع ترس مواجه شود. تحقيقات روانشناسي نشان مي‌دهد كه استفاده از اين تكنولوژي به اندازه مواجهه واقعي سودمند است.

دارو درماني

داروها معمولاً براي درمان فوبياي خاص استفاده نمي‌شوند. با اين حال، در برخي موارد، آن‌ها ممكن است به صورت كوتاه مدت براي كمك به كاهش علائم اضطراب ترس از ماهي كمك كننده باشند. عمدتا از داروهاي بنزوديازپين نظير آلپرازولام و يا لورازپام كه نوعي آرام بخش و داروي ضد اضطراب هستند براي افراد مبتلا به فوبي خاص استفاده مي‌شود. همچنين داروهاي بتا بلوكر، مي‌تواند برخي از علائم جسمي مانند فشار خون بالا و ضربان قلب را كاهش دهد.

تكنيك تنفس عميق

استفاده از تكنيك هاي تنفس عميق، آرام سازي و مديتيشن براي درمان ترس از ماهي تاثير گذار است. در اين روش درماني، درمانگر به شما كمك خواهد كرد تا تكنيك هاي تنفس عميق را آموزش ببينيد.

كلام آخر

ترس از ماهي مانند ترس از ماهي هاي تزئيني، خوراكي و هر نوع ماهي بي آزاري امكان دارد كه زندگي شما را مختل كند. مثلا زماني كه در محل كار يا جايي آكواريوم ماهي وجود دارد و يا براي تعطيلات به سواحل رفته ايد نگران مواجهه با ماهي هستيد. گاه فرد در رستوران با ديدن ماهي هاي سرخ شده دچار حمله مي شود. با اين وجود حضور شما در تمامي موقعيت ها با استرس همراه خواهد شد. پس بايد به فكر راه درمان اساسي و درست باشيد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت حضوري و تلفني به مراجعان خدمات ارائه مي‎دهد. براي‌كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه ترس از ماهي مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره استرس با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

منبع: ترس از ماهي | علت و درمان ترس از ماهي