اختلال احتكار يا ذخيره سازي در سال 2013 اولين بار در DSM-5 به عنوان اختلال و بيماري نام برده‌شد. اين افراد وسايل و اموال خود را با وجود اينكه كه نيازي ندارند جمع آوري مي‌كنند. به بهانه اينكه شايد يك روزي به دردشان خورد. خانه فرد به مرور زمان بهم ريخته و شلخته مي‌شود. به گونه اي كه توانايي استفاده از سالن را نخواهند‌داشت. علت اين اختلال مشخص نيست اما بيشتر به عوامل ژنتيكي مرتبط مي‌باشد. اختلال احتكار به سه دسته احتكار اطلاعات، كتاب و حيوانات تقسيم بندي مي‌شود. براي درمان معمولا افراد بالاي 50 سال كه به بينش رسيده اند اقدام مي‌كنند. رفتار درماني و دارو درماني به كمك هم براي درمان اين افراد استفاده مي‌شود

منبع: اختلال احتكار | علائم و درمان اختلال احتكار چيست؟

اختلال احتكار

اختلال احتكار يا اختلال ذخيره سازي تكانشي نوعي الگوي رفتاري است كه فرد بيش از حد نسبت به وسايل حساس است و علاقه اي به رها سازي آن ها ندارد. اين رفتار به طور اجبار سلامت فرد را با خطراتي روبرو مي‌كند. اين افراد با اختلال در كار، اختلال در عملكرد، مشكلات اقتصادي و تاثيرات منفي بر روابط خانوادگي و دوستانه مواجهه مي‌شوند. فعاليت هايي از قبيل آشپزي، تميزي، خواب و رفتار اين افراد با اختلال روبرو مي‌شود.

همچنين خانواده را در معرض سقوط، آتش سوزي، مشكلات بهداشتي و … قرار مي‌دهند. منزل، ماشين و محل كار اين افراد نيز هميشه از وسايل و بازيافت به درد نخور پر شده‌است. شيوع اين اختلال در بزرگسالان به مقدار 2 تا 5 درصد مشخص شده‌است. اين اختلال در كساني كه اضطراب، افسردگي و اختلال بيش فعالي دارند بيشتر ديده‌مي‌شود.

علائم اختلال احتكار

اختلال احتكار همانطور كه گفته شد به جمع آوري وسايل و بازيافت هاي به درد نخور اشاره مي‌شود. در اين اختلال علائمي وجود دارد كه نشان از فرد با اختلال احتكار است. در ادامه به علائم اين نوع اختلال در DSM-5 اشاره كرده‌ايم.

1- دور ريختن وسايل غير ممكن مي شود

فرد به سختي مي‌تواند وسايل و اموال خود را دور بريزد يا از آن‌ها جدا شود. در اين حالت فرقي نمي‌كند كه ارزش وسايل چه مقداري است.

2- دور ريختن وسايل به فرد استرس مي دهد

در اين اختلال فرد احساس مي‌كند كه بايد وسايل و اموال روزي به درد او مي‌خورد و بايد از آنها نگهداري كند. بنابراين با دور ريختن به استرس مبتلا مي‌شود، در نهايت براي كنترل استرس و رهايي از رنج از دور ريختن وسايل اجتناب مي‌كند.

3- احتكار فضاي مفيد خانه را اشغال مي كند

ناتواني و عدم دور ريختن وسايل باعث شلوغ شدن، انباشتگي و زياد شدن وسايل مي‌شود. اتاق ها و قسمت هاي مختلف خانه بسيار شلوغ مي‌شود. منزل اين افراد به دليل شلوغي و برهم ريختگي مثل قبل قابل استفاده نيست. مثلا اتاق نشيمن تبديل به انباري شده‌است. اگر برخي از مكان ها خالي از وسايل است به دليل حضور اعضاي خانواده،نظافتچي ها و مقامات مسئول است.

4- جوانب مختلف زندگي فرد را تحت تاثير قرار مي دهد

احتكار در عملكردهاي شغلي، اجتماعي و جنبه هاي مهم زندگي فرد اختلال ايجاد مي‌كند. فرد در زندگي شخصي با نابساماني و رنج هاي زيادي روبرو مي‌شود.

5- اختلال احتكار ارتباطي با مشكلات جسماني ندارد

اختلال احتكار را نبايد به عارضه هاي پزشكي مانند آسيب مغزي، بيماري هاي قلبي-عروقي و سندرم پرادر-ويلي مرتبط كرد.

6- با نشانه هاي ساير اختلالات توجيه پذير نيست

ساير بيماري ها و اختلالات درج شده در DSM-5 دليل بهتري براي بروز اين اختلال نيستند. مثلا اختلال احتكار به وسواس و اختلالات وسواسي-جبري، ديلوژنها در اسكيزوفرني، اختلالات سايكوتيك، كاهش انرژي در اختلال افسردگي، نقص هاي شناختي در اختلال نوروكوگنيتيو عمده و محدوديت علاقه در طيف اوتيسم مرتبط نمي‌باشد.

7- نشانه هاي زير را نبايد با اختلال احتكار مرتبط دانست

1. در اثر اختلال عصبي-رشدي به وجود آمده‌باشد.
2. نتيجه آسيب هاي مغزي باشد.
3. پس از اختلال عصب شناختي مانند آلزايمر شروع شود.

علت اختلال احتكار

علت اختلال احتكار با درصد بالايي به ژنتيك باز مي‌گردد. تقريبا 50% افرادي كه به اين اختلال مبتلا هستند يكي از خويشاوندان نزديك درگير به اختلال احتكار دارند. و بر اساس بررسي هاي انجام شده روي دوقلوها، تقريبا 50% تفاوت هاي اختلال احتكار به عوامل ژنتيكي مرتبط داده‌شد.

با اين وجود هنوز علت دقيق و مشخصي براي بروز اختلال احتكار مشخص نشده است. متخصصان دسته اي از عوامل را علت بروز اين اختلال مي دانند. آن‌ها عوامل محيطي، ژنتيكي، تجربيات زندگي مثل جنگ و قحطي را در بروز اختلال احتكار دخيل مي دانند. در واقع استرس و ترس از نيستي ريشه اختلال انباشت گري است.

شيوع اختلال احتكار

شيوع اختلال احتكار در اروپا و آمريكا حدودا 2 تا 6 درصد مشخص شده‌است. طبق بررسي ها مردان بيشتر از خانم ها مبتلا مي‌شوند. اما نمونه هاي باليني نشان از اين است كه خانم ها بيشتر از آقايان به اين اختلال مبتلا مي‌شود. شيوع احتكار در افراد بزرگسال 55 تا 94 ساله تقريبا سه برابر بيشتر از 34 تا 44 ساله است. معمولا اين افراد شروع بيماري خود را بعد از مرگ عزيز يا رويداد تروماتيمك مرتبط مي‌دانند. حدود 75 درصد اشخاص مبتلا به اختلال احتكار به اختلالات خلقي يا اضطرابي نيز مبتلا هستند.

انواع اختلال احتكار

اختلال احتكار انواع مختلفي دارد كه در ادامه به شايع ترين آنها اشاره كرده ايم.

1. احتكار اطلاعات

يكي از انواع اختلال احتكار، احتكار اطلاعات است. افراد مبتلا به احتكار اطلاعات در هاردها و تلفن موبايل همه پيام ها، فيلم ها و اطلاعات تماس را بايگاني نگه مي‌دارند. اين افراد اطلاعاتي را نگه مي‌دارند كه شايد هرگز به دردشان نخورد. و حتي گاهي فراموش مي‌كنند كه چنان اطلاعاتي را نگهداري كرده اند.

2. احتكار كتاب

دومين نوع اختلال احتكار، احتكار كتاب است. در اين اختلال افراد از جمع آوري و احتكار كتاب ها لذت مي‌برند و به حدي جمع آوري لذت بخش است كه ديگران را آزار مي‌دهد. كتاب هاي اين افراد هرگز به دردشان نمي‌خورد و حتي براي نگهداري درست اين كتاب ها انگيزه اي ندارند.

3. احتكار حيوانات

سومين نوع اختلال احتكار، احتكار حيوانات است. افراد مبتلا به اين احتكار تعداد فراواني حيوان در خانه خود نگهداري مي‌كند. اما توانايي تميز نگهداشتن و رسيدگي به حيوانات را ندارند. به حيوانات خود بسيار علاقه مند هستند و توانايي رها كردن آنها را نخواهند داشت.

درمان اختلال احتكار

درمان اختلال احتكار با روش هاي متفاوتي صورت مي‌گيرد. اما درمان معمولا در افراد بالاي 50 سال كه به بينش و شرم رسيده اند انجام مي‌شود. افراد با سنين كمتر به دليل عدم بينش و شرم درمان نمي‌شوند. در ادامه در رابطه با درمان اختلال احتكار توضيح داده‌ايم.

1. روان درماني

روان درماني در درمان اختلال احتكار بسيار موثر است. رفتار درماني شناختي به افراد در رابطه با تغيير تفكر و تصميم گيري در مورد وسايل كمك مي‌كند. درمان اختلال احتكار پروسه طولاني دارد كه براي بهبودي كامل بايد طي شود. در ادامه روند روان درماني را توضيح داده‌ايم.

1. مصاحبه باليني
2. ارزيابي عملكرد شخصي
3. آموزش روان در جهت بهبود بينش و كمك به درك فرد از اختلال
4. هدف مشترك بين فرد مبتلا و روان درمانگر
5. شناخت درماني براي كمك به شناخت فرد و انعطاف پذيري شناختي
6. حل مساله از طريق آموزش
7. قرار گيري در معرض درمان و آزمايش هاي رفتاري
8. هدايت فرد در بهبود شلوغي ها، مرتب سازي وسايل و اموال و تمرين مهارت هاي تصميم گيري

2. دارو درماني

هيچ داروي خاصي براي درمان اختلال احتكار وجود ندارد. و مورد تائيد قرار نگرفته است. داروهاي ضد افسردگي شايد مقدار معيني براي درمان احتكار كمك كند مخصوصا زماني كه فرد به اختلال ديگري مانند وسواس فكري عملي مبتلا باشد. اما به طور كلي دارو درماني به كمك روان درماني پاسخدهي بهتري دارد. داروها درمان كوتاه مدتي را بر عهده دارند.

3. رسيدن به بينش

افرادي كه به اختلال احتكار مبتلا هستند آگاهي و بينشي در جهت اختلال خود ندارند. در اين شرايط افراد به انزواي اجتماعي مبتلا مي‌شوند و از بقيه اطرافيان دور مي‌شوند. براي درمان بايد به ديگران نزديك شد، از رفتار خود مطلع شد. با برقراري ارتباط با ديگران و گفتگو با احساسات بهتري روبرو خواهيد شد. و اضطراب و افسردگي شما كاسته مي‌شود. از روانشناس و اطرافيان كمك بگيريد تا به آگاهي و راهنمايي لازم دسترسي پيدا كنيد.

كلام آخر

احتكار نوعي بيماري رواني است كه فرد به وسايل و اموال خود بسيار وابسته مي‌شود و خانه هاي بسيار شلوغي را دارند. علت احتكار مانند بسياري از اختلالات مشخص نيست. اما با كمك روانشناسان و مشاورين مي‌توانيد به درمان بپردازيد. مركز مشاوره آواژه به صورت تلفني و حضوري در زمينه اختلال احتكار به مراجعان مشاوره مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال احتكار مي توانيد با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

منبع: اختلال احتكار | علائم و درمان اختلال احتكار چيست؟