اختلال شخصيت خودشيفته (NPD) يك اختلال شخصيتي با مشخصه‌هاي اصلي عدم همدلي، نياز شديد به تحسين و خودبزرگ‌بيني است. مردم معمولاً از كلمه “خودشيفته” براي اشاره به كسي كه رفتارهاي خودمحورانه و مغرورانه از خود نشان مي‌دهد استفاده مي‌كنند. رفتارهاي خودشيفته‌وار ميتواند بر روابط و كيفيت زندگي فرد تأثير بگذارد. اما داشتن تمايل به رفتارهاي خودشيفته به اين معني نيست كه NPD داريد و تشخيص آن ضرورتا بايد توسط يك متخصص سلامت روان مانند روانپزشك يا روانشناس صورت بگيرد. درمان‌هاي موثري براي اختلال شخصيت خودشيفته وجود دارد. تغيير سخت اما ممكن است. همه ظرفيت رشد و تكامل را دارند و اين شامل افراد مبتلا به NPD نيز مي‌شود. افراد خودشيفته ميتوانند به آرامي با درمان مناسب و تلاش زياد تغيير كنند.

منبع: درمان اختلال شخصيت خودشيفته

درمان اختلال شخصيت خودشيفته

اغلب افراد تصور مي‌كنند اختلال شخصيت خودشيفته قابل درمان نيست. تصور غالب اين است كه خودشيفته‌ها فريبكاران ماهري هستند كه مي‌توانند حتي روان‌درمانگران باتجربه را فريب دهند و آنچه پيشرفت در درمان به نظر مي‌رسد فقط يك‌ تغيير رفتار موقت است. يا اينكه خودشيفته‌ها حقيقت را تحريف مي‌كنند و به نوعي موفق مي‌شوند روان درمانگران با تجربه را متقاعد كنند كه آنها بي‌تقصير هستند و مشكل واقعي شخص ديگري است. اما هيچ يك از موارد بالا درست نيست.

درمان NPD مي‌تواند چالش برانگيز باشد. چراكه شديدا به تمايل فرد براي ورود به درمان و پايبندي به آن بستگي دارد. افراد مبتلا به اين عارضه، خودبزرگ‌بيني و حالت تدافعي زيادي هم دارند كه تشخيص مشكلات و آسيب‌پذيري‌ها را براي‌شان دشوار مي‌كند. اما حتي اگر تغيير سخت باشد، غيرممكن نيست! نكته كليدي يافتن درمانگري است كه براي كار با بيماراني كه داراي اختلال شخصيت خودشيفته هستند آموزش ديده باشد. درمان ميتواند به افراد مبتلا به اختلال شخصيت خودشيفته كمك كند تا ياد بگيرند با خود و ديگران به شيوه‌اي همدلانه‌تر ارتباط برقرار كنند. افراد خودشيفته با كاوش در تجارب‌شان، توسعه رابطه درماني و تمركز مداوم بر روابط، اجتماع و ارتباطات، ميتوانند احساس سالم‌تري نسبت خود و در ادامه، روابط سالم‌تري با ديگران ايجاد كنند. به طور كلي انواع روش‌هاي درماني مي‌توانند كمك كننده باشند.

در اتاق درمان، چه چيزي درمورد افراد خودشيفته تغيير ميكند؟

درمان موفقيت‌آميز اختلال شخصيت خودشيفته شامل مجموعه‌اي از مراحل است؛ از جمله كمك به ايشان براي رهايي از پريشاني فوري، شناخت مكانيسم‌هاي مقابله‌اي ناسالم، توسعه مهارت‌هاي مقابله‌اي جديد، بازگشايي تجربيات دوران كودكي، يادگيري همدردي با خود، با ديگران و زندگي اصيل. با طي كردن مراحل درمان نهايتا مراجعان آرام‌تر هستند و زندگي آنها عموماً آرام‌تر خواهد بود. آنها ياد ميگيرند چه نوع چيزهايي آنها را تحريك ميكند و راه‌هاي مؤثرتري براي مقابله با موقعيت‌ها ايجاد مي‌كنند. آسيب‌هاي دردناك گذشته در مركز درمان قرار مي‌گيرند. اگر اين فرايند به خوبي پيش برود، مقداري بهبودي رخ ميدهد. در طي اين مراحل، آنها با خودشان همدلي عاطفي پيدا ميكنند. همچنين شروع به توسعه ظرفيت براي ايجاد تصويري پايدار، واقع بينانه و يكپارچه از خود مي‌كنند (روابط كل شيء). اين به آن‌ها اجازه مي‌دهد تا در مورد افراد ديگر نيز تصور مطلق خوب يا بد نداشته باشند.

بيشتر افراد مبتلا به NPD قبل از اينكه بتوانند براي ساير افراد همدلي عاطفي ايجاد كنند، بايد با خودشان همدلي كنند. بسياري از آنها در درون با خودشان نامهربانند. معمولاً مي‌توانيد با گوش دادن به اينكه چقدر با ديگران خشن هستند، متوجه شويد كه چقدر با خودشان خشن‌اند. گويا سرزنش و قضاوت ديگران راهي براي هدايت منتقد خشن دروني به بيرون و به دست آوردن آرامش دروني است. با اينحال ايجاد تغييرات نيازمند آگاهي و تمايل براي به چالش كشيدن و مهار صداي درون است. هنگامي كه درد خود را درك كردند و صداي دروني خشن و بي ارزش خود را بيشتر تحت كنترل داشتند، مي‌توانند شروع به نگاه كردن به افراد ديگر كنند. اگر همه چيز خوب پيش برود، برخي از اين مراجعان به آرامي ظرفيت خود را براي همدلي عاطفي گسترش خواهند داد.

دشواري‌هاي درمان اختلال شخصيت خودشيفته

بسياري از افراد مبتلا به NPD واقعاً خواهان روان‌درماني نيستند. و بسياري از كساني كه روان‌درماني مي‌خواهند، نمي‌دانند كه مشكل اساسي آنها خودشيفتگي است. ناآگاهي آنها در مورد ماهيت واقعي مسائلشان آنها را به انتخاب نوع نادرست درمانگر سوق ميدهد. از سوي ديگر بيشتر خودشيفته‌ها وقتي احساس خطر يا ناراحتي مي‌كنند از روان درماني اجتناب مي‌كنند. يا اينكه زودتر از موعد آن را ترك مي‌كنند (حتي زماني كه يك درمانگر خوب داشته باشند). اين معمولاً به اين دليل است كه آنها خودكاوي را بسيار دردناك مي‌دانند؛ فرايندي كه شامل كنار گذاشتن دفاعيات و مواجهه با شرم دروني و عزت نفس پايين‌شان است. اكثر مراجعين مبتلا به NPD براي تغيير وارد درمان نميشوند. بلكه معمولاً براي رهايي از احساسات و علائم ناخوشايند يا جلب رضايت شخصي كه برايشان مهم است، مي‌آيند. برخي به محض اينكه احساس بهتري پيدا كردند يا رضايت آن فرد را كسب كردند، درمان را ترك مي‌كنند.

انواع درمان براي اختلال شخصيت خودشيفته

متخصصان سلامت روان با ارزيابي عملكرد رواني فرد شروع مي‌كنند و قبل از توصيه طرحي براي درمان، تشخيص‌هاي افتراقي و بيماري‌هاي همبود را در نظر ميگيرند. اشكال مختلفي از درمان براي NPD وجود دارد و هر كدام ممكن است روند درمان را تا حدودي متفاوت پيش ببرند. آنچه در اينجا مطرح ميشود يك نگاه بسيار مختصر به روند درمان است و در واقعيت، ممكن است به اين سادگي نباشد.

درمان براي NDP احتمالاً شامل موارد زير است:

كمك به غلبه بر مقاومت در برابر درمان، شناسايي رفتارهاي خودشيفته‌اي كه باعث ايجاد مشكلات در زندگي شده‌اند، تمركز بر درد دوران كودكي و بررسي تجربيات گذشته و باورهايي كه منجر به رفتارهاي خودشيفته شده است، شناسايي مكانيسم‌هاي مقابله‌اي و ايجاد مكانيسم‌هاي مقابله‌اي جديد، درك اين كه چگونه اين رفتارها بر ديگران تأثير ميگذارد، جايگزيني افكار خودبرتربين با افكار واقعي‌تر، بررسي الگوهاي رفتاري جديد و تمرين آنها و مشاهده مزاياي رفتارهاي تازه آموخته شده، توجه و تغيير صداي دروني، همدلي با ديگران و سرانجام زندگي اصيل.

درمان خودشيفتگي چقدر طول ميكشد؟

درمان براي NPD يك فرآيند طولاني است. اين افراد ممكن است در مراحل اوليه احساس كنند كه بهبود يافته‌اند، اما مهم است كه درمان را زودتر ترك نكنند. به احتمال زياد چند سال طول مي‌كشد تا واقعاً يك تغيير معنادار ايجاد شود. از سويي، ساير مشكلات سلامت رواني، مانند اضطراب، افسردگي يا اختلال دوقطبي و… نيز بايد درمان شوند.

چند نمونه از رويكردهاي مطرح در درمان اختلال شخصيت خودشيفته

روان درماني

روانكاوي نوعي گفتگو درماني است. از طريق جلسات انفرادي، دلايل احساسات و رفتارها مشخص ميشود. در طي جلسات همانطور كه شروع به درك گذشته خود ميكنند، احساسات و رفتارهاي فعلي مورد توجه قرار ميگيرند. اين ميتواند به مراجع كمك كند تا افكار و احساسات خود را بهتر مديريت كند. سپس، ميتواند شروع به تغيير نحوه واكنش خود نسبت به آنها كند.

روان درماني كامل NPD معمولاً حداقل 5-10 سال طول مي‌كشد و فرآيندي طولاني، كند و پيچيده است و به صورت مرحله‌اي پيش مي‌رود. مراجعان مي‌توانند در هر نقطه توقف كنند. ميزان پيشرفت آنها در درمان بستگي به اين دارد كه چند مرحله را كامل كرده و در ابتدا چقدر درگير اختلال بوده‌اند. خودشيفتگاني با عملكرد بالا كه خودكاوي داشته و با بيشتر بخش‌هاي زندگي‌شان به خوبي كنار مي‌آيند، احتمالاً نسبت به خودشيفته‌هاي با عملكرد پايين‌تر كه قادر به حفظ شغل نيستند و دوستي ندارند، در درمان بهتر عمل مي‌كنند.

درمان شناختي رفتاري (CBT)

تمركز CBT بر شناسايي الگوهاي فكري و رفتاري ناسالم و جايگزيني آنها با الگوهاي سالم‌تر است. مراجعان مهارت‌هاي جديدي را با درمانگر خود تمرين خواهند كرد. همچنين تكاليف خانگي خواهند داشت تا اين مهارت‌ها را در فاصله بين جلسات عملي كنند.

طرحواره درماني

طرحواره درماني يك رويكرد يكپارچه براي درمان است و عناصر روان درماني و CBT را تركيب ميكند. هدف اين است كه به افراد خودشيفته كمك كنند الگوهاي غيرمفيد و مكانيسم‌هاي مقابله‌اي را كه از تجربيات اوليه دوران كودكي شكل گرفته‌اند، شناسايي و درك كنند. هنگامي كه اين طرحواره‌هاي ناسازگار كشف شدند، مي‌توانند ياد بگيرند آنها را اصلاح كنند. با تمرين، راه‌هاي جديدي براي رفع نيازهاي عاطفي خود و تغيير رفتار خود نسبت به ديگران پيدا خواهند كرد.

گشتالت درماني

گشتالت درماني نوعي روان‌درماني است كه در آن بيشتر بر روي حال تمركز ميكنند تا گذشته يا آينده. تجربيات زندگي قبلي مراجع و تأثير آنها بر زندگي كنوني فرد در نظر گرفته مي‌شود. مراجعين تشويق خواهند شد در مورد آنچه اكنون در زندگي‌شان اتفاق مي‌افتد فكر كنند و روي بهبود خودآگاهي و مسئوليت‌پذيري خود كار خواهند كرد.

رفتار درماني ديالكتيكي (DBT)

DBT شكلي از CBT با تمركز بر مواردي همچون ذهن آگاهي، تنظيم احساسات، تحمل پريشاني و اثربخشي بين فردي (مهارت‌هاي ارتباطي) است. DBT ممكن است شامل جلسات درماني فردي و گروهي باشد كه در آن افراد استراتژي‌هاي مقابله‌اي جديد را ياد مي‌گيرند و تمرين مي‌كنند.

براي دريافت مشاوره در زمينه شخصيت ها مي‌توانيد در ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه تماس حاصل نماييد.

منبع: درمان اختلال شخصيت خودشيفته