اختلال شخصيت خودشيفته (Narcissistic Personality Disorder) شامل الگوي تفكر و رفتار خودمحور و متكبرانه، فقدان همدلي و مراعات حال ديگران، و نياز مفرط به تحسين و تمجيد است. ديگران اغلب افراد مبتلا به NPD را به عنوان افرادي از خودراضي، فريبكار و اغواگر، خودخواه، رئيس­‌ماب و مطالبه‌گر توصيف مي‌كنند. به‌طور دقيق‌تر، اين افراد تشنه قدرداني يا تحسين‌اند، ميل به مركز توجه بودن و انتظار رفتار ويژه دارند. جالب است كه بيشتر شخصيت هاي خودشيفته با شدت بالا به راحتي اقرار به خودمحور بودن‌شان مي‌كنند. تعجب آور نيست كه سطح بالاي خودشيفتگي مي‌تواند در روابط عاشقانه، خانوادگي يا حرفه‌اي آسيب زننده باشد. شناخت دقيق اين افراد به شما در انتخاب شيوه درست برخورد و مديريت رابطه‌تان با اين افراد كمك خواهد كرد. در صورت وجود هر نوع سوال مي‌توانيد از خدمات مشاوره تلفني استفاده نماييد.

منبع: اختلال شخصيت خودشيفته

اختلال شخصيت خودشيفته

اختلال شخصيت خودشيفته كه به آن نارسيسم هم مي‌گويند، به افرادي اتلاق مي‌شود كه عشق و علاقه شديدي نسبت به خودشان دارند. اين افراد به اشكال مختلف خود را ستايش كرده و توجهي به اطرافيان نمي‌كنند. نارسيسم ريشه يوناني دارد و برگرفته از داستان مرد جوان خوش رويي است كه عاشق چهره خودش شد. در اين داستان مرد جوان آنقدر عاشق خودش بوده كه براي ديدن چهره خود به لب رودخانه مي‌رفته و شروع به خودستايي مي‌كرده. تا اين كه روزي از فرط ضعف و خستگي درون رودخانه مي‌افتد و مي‌ميرد. مدتي بعد در محل حادثه گل هاي نرگس مي‌رويد. از اين رو، اختلال او را به نارسيسم (به معناي گل نرگس) نسبت مي‌دهند.

آيا خودشيفتگي يك بيماري رواني است؟

ويژگي خودشيفتگي در اصل بر روي يك طيف قرار دارد. به اين معنا كه اين صفت در جمعيت از توزيع نرمال برخوردار است؛ اكثر افراد نزديك به حد وسط، و تعداد كمي در دو سر طيف قرار دارند. اختلال شخصيت خودشيفته به عنوان يكي از چندين نوع اختلال شخصيت، يك وضعيت رواني است كه ويژگي‌هاي اصلي آن احساس مهم بودن، نياز عميق به توجه و تحسين، روابط آشفته و كوتاه مدت، و عدم همدلي با ديگران مي‌باشد. در حقيقت اين افراد بر اين باورند كه در زندگيشان استحقاق بهترين‌ها را دارند و براي رسيدن به آن ممكن است دست به هركاري بزنند.

خودشيفتگي پاتولوژيك اختلال نادري است، تقريباً 1 درصد از جمعيت را تحت تأثير قرار مي‌دهد. اين اختلال زماني مطرح است كه ويژگي‌هاي خودشيفتگي، عملكرد روزانه فرد را مختل كند. اين اختلال معمولاً به دليل عدم همدلي فرد خودشيفته باعث ناسازگاري‌ها و اختلافات در روابط او مي‌شود. همچنين ممكن است به‌عنوان خصومت و مخالفت‌جويي آشكار شود، كه با بزرگ‌نمايي و توجه‌طلبي شدت گرفته است. همچنين با برتر دانستن خود، طبيعتاً ديگران را پست‌تر مي‌بيند و تحمل اختلاف نظر يا مورد سوال قرار گرفته شدن را ندارند.

علائم اختلال شخصيت خودشيفته

خودشيفتگي با احساس خودبزرگ‌بيني، عدم همدلي با ديگران، نياز به تحسين بيش از حد، و اين باور كه فرد منحصر به فرد است و مستحق برخورد ويژه است، مشخص مي‌شود. اگر با فردي روبرو شده­‌ايد كه به طور مداوم اين رفتارها را از خود نشان مي‌دهد، ممكن است در واقع با يك فرد به شدت خودشيفته سر و كار داشته باشيد.

آن‌ها در ابتدا عالي و كامل به نظر مي‌رسند و تقريباً هميشه در مورد خودشان صحبت مي‌كنند. نسبت به انتقادات احتمالي حساس هستند و از ديگران با لحن كنايه‌آميز و با طعنه تعريف مي‌كنند. احساسات‌تان را به بازي مي‌گيرند، مغرورند و نمي‌توانند طرد شدن را تحمل كنند. اين افراد در روابط اجتماعي، يا هيچ دوستي ندارند يا دوستان بسيار كمي دارند. ترجيح مي‌دهند به تنهايي كارها را پيش ببرند و روحيه‌ي همكاري پاييني دارند. اغلب متكبر و اهل بحث و جدل هستند و صرفا روي «پيشرفت خودشان» تمركز مي‌كنند. كمال‌گرايي، نياز شديد به كنترل، عدم مسئوليت‌پذيري، عدم رعايت حد و مرز، درك همه چيز به عنوان يك تهديد از ديگر ويژگي‌هاي بارز اين افراد است.

آيا خودشيفته‌ها نسبت به اختلال خود آگاهي دارند؟

عموماً فرض بر اين است كه مردم يا متوجه نمي‌شوند كه خودشيفته هستند يا براي جلوگيري از به چالش كشيدن هويت خود آن را انكار مي‌كنند. اما تحقيقات نشان داده‌اند كساني كه در پاسخ به سوال “آيا شما خودشيفته هستيد؟” پاسخ مثبت داده‌اند، به احتمال بالايي واقعا درگير اختلال شخصيت خودشيفته بوده‌اند.

آيا واقعا افراد خودشيفته در كارها و روابطشان موفق‌ترند؟

خودشيفته‌ها عزم راسخي براي كسب قدرت، توجه و تأييد دارند كه ممكن است در به دست آوردن موقعيت‌هاي خاص، براي آن‌ها مفيد باشد. با اين حال، زماني كه مسئوليتي بر عهده‌ي آنها گذاشته شود، ممكن است بيشتر بر ارتقاي “خود” و سركوب ديگران تمركز كنند تا پيشبرد اهداف گروهي. از سويي عدم همدلي آن‌ها وفاداران كمتري در اطرافشان باقي مي‌گذارد.

تمايل و تلاش جدي يك خودشيفته براي برانگيختن تحسين و تمجيد از سوي فرد مورد علاقه‌شان، اغلب آن‌ها را جذاب و كاريزماتيك مي‌كند، ويژگي‌هايي كه مي‌تواند به سرعت آن‌ها را به هدف‌شان برساند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه افراد ممكن است در ابتدا به سمت شخصيت خودشيفته گرايش پيدا كنند، زيرا چنين به نظر مي‌رسند كه از عزت نفس قوي‌تري نسبت به آنچه كه واقعاً دارند برخوردارند، ويژگي‌اي كه همه ما اغلب از آن استقبال مي‌كنيم. اما كمبود ذاتي آن‌ها در توانايي همدلي، آن‌ها را از درك دنياي دروني شريك زندگي و برقراري يك رابطه بلندمدت كاملا باز مي‌دارد.

عشق خودشيفته‌ها چقدر واقعي است؟

خودشيفته‌ها ممكن است در مراحل اوليه‌ي رابطه و قرارهاي اول، اشتياق و جذابيت زيادي نشان دهند. اما براي اكثر افراد خودشيفته، روابط عاطفي «معاملاتي» است. خودشيفته‌ها ممكن است به شيوه‌هاي مختلف ابراز علاقه كنند و عاشقانه رفتار كنند، اما اين امر كاملا مشروط است. به اين معنا كه نشان دادن عشق به آنچه كه شما مي‌توانيد در ازاي آن به آن‌ها بدهيد بستگي دارد. در حالي كه عشق حقيقي هرگز با خودخواهي، غرور، فخرفروشي، استثمار يا حسادت همراه نيست، در روابط‌تان با اين افراد اين ويژگي‌ها را زياد خواهيد ديد.

خودشيفته‌ها چگونه با شريك زندگي خود رفتار مي‌كنند و از رابطه چه مي‌خواهند؟

خودشيفته‌ها نيازمند وفاداري هستند. با اين وجود خود آن‌ها تعهدي نسبت به رابطه احساس نمي‌كنند. همين مسئله موجب مي‌شود اغلب درگير روابط كوتاه مدت باشند. خودشيفته‌ها پارتنر خود را به عنوان غنيمتي تحت قدرت خود مي‌بينند و ممكن است از شريك زندگي شان انتظار داشته باشند كه در طول رابطه رفتاري توام با احترام و تحسين از خود نشان دهند. از سوي ديگر يك خودشيفته اغلب كنترل را با صميميت اشتباه مي‌گيرد. او ممكن است با استفاده از سه تاكتيك، كنترل عاطفي شريك زندگي خود را به دست بگيرند: ايده‌آل نشان دادن/بي‌ارزش كردن طرف مقابل، رها كردن عاطفي و القاي احساس گناه.

راه هاي كنار آمدن با اختلال شخصيت خودشيفته

هدايت رابطه با يك خودشيفته مي‌تواند عميقاً نااميد كننده و ناراحت كننده باشد. اين افراد در جستجوي كنترل و تحسين، ممكن است ديگران را بازيچه قرار داده، از آن‌ها سواستفاده كنند و به عزت نفس آنها آسيب برسانند. گاها ممكن است نياز باشد موفقيت‌هاي خود را با موفقيت‌هاي اين افراد هماهنگ كنيد تا خيلي آسيب نبينيد. انتظارات خود را مديريت كنيد و احساس هدفمندي خود را از دست ندهيد. همچنين سعي نكنيد با آنها مجادله كنيد. مشاجره با يك خودشيفته در مورد رفتارهايي كه دارد، اغلب بي‌نتيجه است. راه‌حل موفقيت آميزتر اين است كه شما مرزها را تعيين كنيد و از نظر عاطفي فاصله بگيريد. هرچند قطع رابطه با شريك عاطفي، يك عضو خانواده يا رئيس خودشيفته ممكن است در نهايت بهترين راه‌حل باشد، اما پيش از آن مراجعه به يك روانشناس قطعا به شما در تنظيم درست روابط و اتخاذ بهترين تصميم كمك خواهد كرد.

درست است كه زندگي يا داشتن رابطه‌ي نزديك با فردي كه NPD دارد واقعا چالش‌برانگيز باشد، اما يادگيري در مورد اين اختلال مي‌تواند براي دوستان و خانواده‌ي اين افراد مفيد واقع شود. وقتي متوجه منشأ رفتار اين افراد باشيد، احتمالا شفقت بيشتري نشان خواهيد داد. از سويي بايد بدانيد حتي اگر راضي به مراجعه به روانشناس شوند، ايجاد تغييرات قابل توجه در رفتار آن‌ها زمانبر خواهد بود. از جمله اقدامات لازم توسط شما عبارتند از: بهره گيري از جلسات زوج درماني، مشاوره خانواده، مشاوره فردي و گروه‌هاي پشتيباني.

راه هاي بهبود اختلال شخصيت خودشيفته

خودخواهي يا برتري خواهي اين شخصيت، براي اين است كه احساس خودارزشمندي شكننده‌شان را جبران كنند. با اينكه اين اختلال مي‌تواند كنار آمدن با ديگران را سخت كند، اما مشاوره تا حد زيادي به NPD كمك مي‌كند تا راه‌هاي سالم ارتباط با ديگران را بياموزد.

اما «تمايل به تغيير» بسيار حياتي است. از آنجايي كه اين افراد در حقيقت عزت نفس شكننده‌اي دارند، هرگونه انتقادي به راحتي به آن‌ها آسيب مي‌رساند. پس ترس از انتقاد ممكن است آنها را از دريافت كمك مورد نياز باز دارد. با مشاوره، الگوهاي فكري اين افراد شروع به تغيير مي‌كند در نتيجه رفتار آن‌ها نيز تغيير مي‌كند. با گذشت زمان، اين تغييرات مي‌تواند كيفيت روابط و زندگي آنها را بهبود بخشد.

بنابراين مي‌توان گفت درمان اوليه براي NPD، مشاوره بلند مدت است كه كمك مي‌كند تا بينش بيشتري نسبت به مشكلات خود به دست آورند و ياد بگيرند كه چه تغييراتي مي‌توانند در زندگي ايجاد كنند. براي مثال با ديگران به شيوه‌اي مثبت و مفيد ارتباط برقرار كنند، عزت نفس سالم را در خود توسعه دهند و از ديگران انتظارات واقع بينانه‌تري داشته باشند. روان درمانگران همچنين ممكن است داروهايي را براي درمان علائمي مانند اضطراب و افسردگي اين افراد توصيه كنند.

سخن آخر

نهايتا به ياد داشته باشيد، NPD يك نقص شخصيتي نيست؛ اين يك وضعيت سلامت روان است. رفتارهاي افرادي با اين اختلال معمولاً عمدي نيست. بلكه ناشي از ناامني دروني است (احساس اينكه به اندازه‌ي كافي خوب نيستند) و نياز به اينكه مردم فكر كنند او فردي شايسته هست. شخصيت خودشيفته با درمان، مي‌تواند راه‌هاي سالمي براي تقويت عزت نفس‌اش آموخته و با ديگران بهتر تعامل كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه شخصيت ها مي‌توانيد در ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه تماس حاصل نماييد.

منبع: اختلال شخصيت خودشيفته